Wat te doen als het niet gaat zoals jij wilt?

Controle over de situatie vs controle over jezelf

Controle is een van de dingen waaraan we veel behoefte hebben en dat behoorlijk in onze hersenen is ingebakken. In dit artikel kijken we naar de verschillende manieren waarop je controle kunt hebben, welke manieren je kunnen helpen en welke je kunnen belemmeren in je succes. Ik heb in het artikel de voorbeelden in de privésfeer gehouden, maar het werkt zakelijk op exact dezelfde manier.

Controle over de situatie

Verreweg de meeste mensen hebben een natuurlijke behoefte aan controle over de situatie. Vooraf zijn we al bezig met een situatie en maken we er een plaatje van in ons hoofd. We bedenken wat we gaan doen en wat we verwachten dat anderen zullen doen of zeggen. We verwachten dat onze partner op een bepaalde manier reageert of dat de kinderen/vrienden/familie doen wat wij in ons hoofd hebben.

Het probleem is echter dat de realiteit zelden wordt wat je in je hoofd hebt bedacht. In onze trainingen noemen we wat jij vooraf hebt bedacht: ‘je voorstelling’. Vaak is de realiteit dus ongelijk aan je voorstelling. Je partner dacht niet aan jullie trouwdag, je kinderen ruimen hun spullen niet op of een vriend belt op het laatste moment af.

Omdat je de neiging hebt om aan je eigen voorstelling vast te houden, probeer je de situatie weer gelijk te krijgen met je voorstelling. Als dat niet lukt, krijg je stress. Je moppert op je partner of zegt dat de kinderen nu echt moeten gaan opruimen. Die reageren vaak niet zoals je wil en daardoor gaat de realiteit nog verder van je voorstelling afwijken. Als het tegenzit, schiet je in de emotie en dat levert dan ruzie of spanning op. Niet handig dus, maar wat dan wel?

Controle over jezelf

Wij mensen hebben de drang tot controle. Echter, controle krijgen over de buitenwereld is kansloos, dat lukt je niet. Wat wel kan lukken, is controle over jezelf. Controle over jezelf kun je nemen en hebben. Je kunt jezelf zien als een gesloten systeem, waarover jij controle hebt. Maar bepaal jij wel wat je doet? Want waarschijnlijk denk je nu dat je jezelf ook niet altijd onder controle hebt en dat klopt. Dat heeft niemand. Soms nemen je emoties (en/of hormonen) controle over. Dat gebeurt met name als jij rationeel gripverlies ervaart (zie angstblog 2) en dat heeft weer voor een groot deel te maken met je denken. Met onderstaande twee tips ga je makkelijker en beter controle over jezelf krijgen.

Stap 1: Accepteren en controle over de situatie loslaten

De belangrijke eerste stap is accepteren dat je (vaak) geen controle over de situatie hebt. Elke interactie met andere mensen en activiteiten die je onderneemt, betekent interactie buiten jezelf. Daarmee komen er wiskundig gezien variabelen bij die tot een veelheid aan mogelijke uitkomsten kunnen leiden.
Heb jij controle over al die variabelen? Zeker niet. Wellicht over een (beperkt) aantal, maar zeker niet over alles. Waarom zou je dan heel veel energie en moeite besteden om alles onder controle te willen (of moeten) houden? Steek die energie en moeite liever in het deel waar je echt controle over hebt: jezelf.

Laat het waanidee van controle over de situatie los en accepteer dat de situatie niet per definitie zal gaan zoals jij wil dat hij gaat. Een mooie quote die daarbij kan helpen:

“Je kunt je 7 jaar ergens op voorbereiden, maar in 7 seconden kan heel je wereld anders zijn”

Kijk bijvoorbeeld maar naar de huidige Corona crisis. De hele wereld moet dealen met de situatie en continu zo goed mogelijk bijsturen. Alle ooit bedachte scenario’s over dit soort wereldwijde rampen hebben niet gewerkt (en soms de situatie mogelijk nog erger gemaakt). Ook voor jezelf kun je vast één of meer voorbeelden bedenken die bovenstaande quote bevestigen.

Stap 2: Vertrouwen hebben in jezelf

Dus je bent bereid de situatie los te laten en te accepteren dat je niet alles onder controle kunt houden. Top! Wat je nu doet is je energie en inspanningen op jezelf richten. Wat daarbij essentieel is, is dat je vertrouwen in jezelf hebt. Je bent al tot hier in het leven gekomen ondanks allerlei tegenslagen en zaken die niet gingen zoals jij dacht. Misschien ben je niet overal tevreden over, maar je hebt het tot nu toe allemaal overleefd en doorstaan, ongeacht je gevoelens er bij. Je kunt er dus op vertrouwen dat het nu (uiteindelijk) ook goed gaat komen. De situatie kan gaan zoals hij gaat, maar jij hebt controle over jezelf. Jij bent baas in je eigen hoofd. Dus door allerlei negatieve gedachten te hebben, ga jij jezelf niet helpen. Sterker nog, dan zal de situatie eerder de kant op gaan van je gedachten en krijg je last van een self fulfilling prophecy.

Zorg dus voor positieve gedachten. Gedachten als: “Het komt uiteindelijk altijd goed, wat er ook gebeurt” en “Ik heb mezelf onder controle. Ik bepaal wat en hoe ik doe/reageer”. Zeker in het begin helpt het om in gedachten tegen jezelf te zeggen: “Wat er ook gebeurt, ik heb controle over mezelf”. Dit kun je gedurende de situatie blijven herhalen.
Als het niet lukt om dit vertrouwen te voelen, zit daar vaak een angst onder. Lees mijn serie angstblogs en doe de oefeningen daaruit om die angst verder te ontdekken en daarmee aan de slag te gaan. Je kan de blogs ook in een keer hier als e-book downloaden

Door bovenstaande twee tips in de praktijk te brengen, zul je gaan ervaren dat je anders met onverwachte situaties omgaat dan voorheen. Misschien nog niet meteen zoals je wil, maar elke verandering brengt je daar dichter bij. Het mooie van de verandering is dat daarmee jouw gedrag als variabele in de situatie verandert en daardoor komt de situatie ook in beweging.

Resultaat

De volgende keer als er iets gebeurt wat je niet verwacht, vertrouw dan op jezelf, accepteer dat niet alles gaat zoals je zou willen en hou controle over jezelf. Vraag jezelf af: ‘Wat kan ik doen in deze situatie?’ en ‘Wat vind ik belangrijk?’. ‘Hoe zorg ik dat ik daar nog kan komen?’ of ‘Wat is dan de beste uitkomst die ik kan accepteren?’. Het is namelijk zeker dat de beste uitkomst in bijna alle gevallen niet ruzie, zinloze discussie of spanningen zal zijn.

Wat het bovenstaande niet betekent

De beschreven technieken zijn krachtig en kunnen je zeker helpen. Er zijn nog twee punten die belangrijk zijn om te zorgen dat je je controle op situaties gaat veranderen.

1. Acceptatie en loslaten ≠ passiviteit

Accepteren dat je niet overal controle over hebt en het loslaten van je behoefte daaraan betekent niet dat je passief moet worden. Jouw rol in elke interactie heeft namelijk enorme impact op hoe de situatie loopt. Als jij op een vraag “Maakt niet uit” antwoordt en dat als antwoord herhaalt op twee tot drie vervolgvragen die waarschijnlijk zullen volgen, ervaar je direct hoeveel invloed jouw deel van de interactie op elke interactie of activiteit heeft.

2. Voorbereiding blijft waardevol

Ook al kun je niet elke mogelijke uitkomst van een interactie voorspellen, dan nog helpt het je als je je goed voorbereidt. Daarmee creëer je flexibiliteit over het verloop van de interactie (waarbij controle het juist star maakt) en vergroot je de grip op jezelf. Je bent voorbereid op diverse scenario’s en dat maakt het makkelijker de controle over jezelf te houden. Denk dus vooraf al over mogelijke uitkomsten en vooral over mogelijke dingen die jij kan doen en wel of niet wil accepteren en hoe je daar dan mee om wil gaan.

Heel veel succes met het toepassen hiervan en controle over jezelf krijgen. Ik hoor altijd graag via a.dekok@businessimpact.nl wat het je oplevert en waar je eventueel tegenaan loopt, zodat ik je daarmee indien nodig kan helpen.