Pleidooi voor de open vraag

De open vraag is een van de krachtigste middelen binnen communicatie, maar veel mensen beheersen deze niet (voldoende) en hij wordt ook onvoldoende gebruikt. Daarmee verarmen we onze communicatie en zijn we minder effectief. Daarom wordt het tijd voor een pleidooi voor de open vraag. Een waardevolle tool die elke persoon zou moeten beheersen.

Een belangrijk verschil bij persoonlijke ontwikkeling zit tussen kennis en kunde. Je kan iets heel goed weten, maar het doen kan dan nog steeds lastig zijn. Een van de duidelijkste voorbeelden die we in onze trainingen zien van dit verschil is het stellen van open vragen.

In elke training weten deelnemers steevast het verschil tussen open en gesloten vragen. Ze zien ook de voordelen van het gebruiken van open vragen. Ook denken deelnemers vaak dat ze er goed in zijn, maar de praktijk blijkt vaak anders.

Vaak gebruiken we een oefening waarin de deelnemer 10 open vragen over een onderwerp (bijvoorbeeld werk of vakantie) aan de ander moet stellen om de vaardigheid te testen. Bij een open vraag geeft de ander het relevante antwoord. Bij een gesloten vraag zegt de ander alleen “ja” of “nee”. Daarbij vallen 2 dingen op.

  • Bijna alle deelnemers hebben moeite om tot 10 open vragen achter elkaar te komen.

Als het al lukt is het meestal een onnatuurlijk gesprek waarin veel pauzes vallen en nagedacht wordt. De vragen gaan dan ook meestal over feitjes die snel en kort door de ander beantwoord worden.

  • De ander geeft ook vaak gewoon antwoord op een gesloten vraag.

Ondanks de heldere instructie geeft degene die de vragen beantwoord vaak ook een antwoord op een gesloten vraag ipv ja of nee te zeggen. Daarbij bepaalt de gesloten vraag dan (de richting van) het antwoord dat gegeven wordt ipv de persoon zelf. Dus het valt de “ondervraagde” dus ook niet eens altijd op in het gesprek. Daarmee “stuurt” degene aan wie een gesloten vraag gesteld wordt dus ook niet bij, maar laat zich leiden door het beeld of de richting van de ander.

Ook ervaren interviewers beheersen de open vraag vaak niet voldoende

Het stellen van gesloten vragen is iets wat ook op tv vaak gebeurt Interviewers gebruiken vaak gesloten vragen. Let er maar eens op de komende keren dat je het journaal, een persconferentie, nieuwsuur of een ander praatprogramma kijkt. Soms is het bewust (om de ander een bepaalde richting in te sturen), maar vaak is het onbewust. Met de gesloten vragen worden vooral de denkrichting en gedachten van de interviewer duidelijk. Die is namelijk die gedachten aan het toetsen met zijn vragen. Daarmee laat de interviewer een kans liggen om het gesprek nog interessanter en beter te maken. We zijn tenslotte meestal geïnteresseerd in de gedachten en antwoorden van de geïnterviewde en niet in die van de interviewer in wiens richting de geïnterviewde wordt “gestuurd”.

Waarom zou je open vragen gebruiken?

Zowel de gesloten als de open vraag hebben hun waarde en nut. De gesloten vraag is vooral handig als je iets wil controleren of een gesprek of persoon een richting in wil sturen. In de meeste andere gevallen is de open vraag echter veel waardevoller. Zowel voor degene die de vraag stelt als voor degene die de vraag beantwoord. Daarom hieronder 5 redenen om open vragen goed te (gaan) gebruiken in al je gesprekken.

  • Interesse in de ander

Met een gesloten vraag controleren we vooral ons idee of beeld bij de ander. Vanuit onze eigen gedachten of gevoelens stellen we de vraag. Bij een open vraag zijn we op zoek naar de ideeen, beelden of ervaringen van de ander.

  • Oprechte interesse

Doordat je met een open vraag naar het beeld van de ander vraagt zal de ander dat als oprechte interesse ervaren. Daarmee ben je als gesprekspartner waardevol en fijn.

  • Je krijgt meer (en andere) informatie

Bij een gesloten vraag krijg je antwoord op basis van de “richting” die jij hebt ingezet met je gesloten vragen. Bij een open vraag kan het antwoord alle kanten op gaan op basis van het beeld, de gedachten of ideeen van de ander.

  • Je daagt de ander uit verder en anders te denken

Met open vragen kun je de ander heel goed helpen in het denkproces zonder je met de inhoud te bemoeien of (ongewenste en soms ongepaste) adviezen te geven. Je vragen nodigen de ander uit na te denken en je zult merken dat de vragen die jij stelt niet dezelfde zijn als mensen zichzelf stellen. Je daagt daarmee de ander uit in zijn of haar probleem of ontwikkeling. Als je dit goed doet ben je daarmee een catalysator voor anderen.

  • Je hebt (indien je dat wil) de regie

Zeker in zakelijke gesprekken (maar ook privé) heb je controle over het gesprek als je open vragen stelt. Met de open vragen kun je de informatie krijgen die je zoekt of nodig hebt. Doordat de ander ook over het algemeen langere antwoorden geeft hoef je minder hard te werken in het gesprek. Je zit op de bestuurdersstoel.

Eindpleidooi

Bovenstaande redenen zijn mooie redenen om de open vraag nog beter onder de knie te krijgen en nog meer in te zetten. Dit kun je het beste stapje voor stapje doen. Neem jezelf eerst eens voor er bv 3 in elk gesprek te gebruiken. Als dat makkelijk gaat bouw je het zo op. Zo breng je je communicatie stapje voor stapje naar een nog hoger niveau.

Zeker in het begin zal het soms misschien nog onnatuurlijk voelen. Dat is precies wat leren is. Geef jezelf de tijd en het wordt steeds makkelijker. Je zal dan merken dat je het steeds meer doet zonder er over na te denken. Het wordt een automatisme wat je veel zal gaan brengen.

Succes!